တၢ်ကွဲးဖှိၣ်
Read the full fact sheet- တၢ်အံၤမ့ၢ်ညီနုၢ်တၢ်မၤသးတခါလၢနဂီၢ်လၢနကအိၣ်ဒီးတၢ်ခီဆၢလၢအဆူၣ်တဖၣ်ဖဲတၢ်မၤအသးလၢအကိၢ်အဂီၤမ့တမ့ၢ်လီၤပျံၤကဲထီၣ်၀ံၤအလီၢ်ခံန့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤအသးလၢအကိၢ်အဂီၤတခါကဲတၢ်ဒ်သိး- ပှၢ်မ့ၣ်အူအီၣ်တၢ်ဒီးထံဒိၣ်တဖၣ် သဲစးကွီၢ်မ့ၣ်, တၢ်စုဆူၣ်ခီၣ်တကးလၢနဖီခိၣ် သိလ့ၣ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးအတၢ်ကဲထီၣ်အသးတခါ နမၤတရီတပါနၤလၢနီၢ်ခိမ့တမ့ၢ်လၢသွံၣ်ထံးတကပၤ တၢ်ထံၣ်တၢ်ဂီၤတဖၣ်, တၢ်ကစီၣ်အတၢ်ပာ်ဖျါတဖၣ်မ့တမ့ၢ်ပှၤဂ့ၢ်၀ီအမံဒယၣ်အတၢ်တီၣ်ထီၣ်တဖၣ်လၢအဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ကဲထီၣ်အသးလၢအကိၢ်အဂီၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
- နလဲၤခီဖျိဘၣ်နီၢ်ခိ, နီၢ်သး, သးတၢ်တူၢ်ဘၣ်ဒီးတၢ်သကဲာ်ပ၀းအတၢ်ခီဆၢတဘျုးကလုာ်သ့လီၤ. သနာ်က့တၢ် အိၣ်၀ဲဒၣ်အါမံၤလၢနမၤအီၤသ့လၢတၢ်ကကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဒီးဘျါက့ၤ၀ဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.
- ဖဲနမ့ၢ်လဲၤခီဖျိဘၣ်ဒံးတၢ်ဆါပနီၣ်တဖၣ်ဖဲ 3-4 နွံ၀ံၤအလီၢ်ခံန့ၣ်, အကါဒိၣ်လၢတၢ်ကမၤန့ၢ်တၢ်မၤစၢၤန့ၣ်လီၤ.
On this page
မ့ၢ်တၢ်ကမၤန့ၢ်တၢ်မၤစၢၤဖဲလဲၣ်
- န GP (ကသံၣ်သရၣ်)
- နသးဂ့ၢ်၀ီတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့အပှၤစဲၣ်နီၤ, အဒိဒ် ကသံၣ်သရၣ်ကူစါသးတၢ်ဆိကမိၣ်, သးဂ့ၢ်၀ီသရၣ်သရၣ်မုၣ်ဟ့ၣ်ကူၣ်မၤစၢၤတၢ်, သရၣ်သရၣ်မုၣ်တၢၣ်ပီၣ်ဟ့ၣ်ကူၣ်ဟ့ၣ်ဖးတၢ်လၢသးတၢ်ဆိကမိၣ် မ့တမ့ၢ် ပှၤဂ့ၢ်၀ီအပှၤမၤတၢ်ဖိ
- နလီၢ်က၀ီၤပှၤတ၀ၢဆူၣ်ချ့အလီၢ်ခၢၣ်သး
- Australian Psychological Society Referral Service (အီးစတြ့လယါသးတၢ်ဆိကမိၣ်ဂ့ၢ်၀ီအပှၤတ၀ၢတၢ်ဆှၢဃီၤအတၢ်မၤစၢၤ) လီတဲစိ 1800 333 497
- Phoenix Australia Centre for Post-traumatic Mental Health (ဖိနံး(စ)အီးစတြ့လယါလီၢ်ခၢၣ်သးလၢတၢ်ပျံၤတီၢ်အတၢ်ကဲထီၣ်သး၀ံၤသးတၢ်ဆိကမိၣ်အတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့) လီတဲစိ (03) 9035 5599
- Centre for Grief and Bereavement (လီၢ်ခၢသးလၢတၢ်ဘၣ်မိၣ်ဘၣ်မး) လီတဲစိ 1800 642 066
ကသံၣ်သရၣ်စဲၣ်နီၤဘၣ်ထွဲဒီးတၢ်ပျံၤတီၢ်တၢ်ဆါအတၢ်မၤစၢၤကလီ-
- ဖဲနမ့ၢ်ကဲတ့ၢ်ပှၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်လၢသဲစးကွီၢ်မ့ၣ်ဂ့ၢ်၀ီတဂၤအခါလဲၤအိၣ်သကိးကွၢ်ဘၣ် victimsofcrime.vic.gov.au/services-for-victims-of-crime-[karen]. နကိး၀ဲဒၣ် Victims of Crime Helpline (ပှၤတူၢ်ဘၣ်သဲစးကွီၢ်မ့ၣ်အတၢ်မၤစၢၤအလီကျိၤ) လၢ 1800 819 817. ပှၤကတိၤကျိးထံတၢ်တဖၣ်အိၣ်၀ဲဒၣ်လီၤ.
- ဖဲနဖိမ့ၢ်ဘၣ်ဒိခီဖျိသွံၣ်ထံးအတၢ်မၤတရီတပါထီဒါလၢတၢ်ဆှိးထီၣ်အဂ့ၢ်တခါလၢတၢ်ကွၢ်ထွဲကဟုကယာ်ဖိသၣ်အလီၢ်ခၢၣ်သးလၢအအိၣ်လၢမဲ(လ)ဘၢၣ်အပူၤန့ၣ်, တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်လၢအဟ့ၣ်လီၤသးမၤတၢ်လီၤလီၤဆီဆီလၢတၢ်ဂ့ၢ်အံၤအဖီခိၣ်အလီကျိၤလၢတလိၣ်ဟ့ၣ်အပှ့ၤတခါအိၣ်၀ဲဒၣ်လၢ 1800 791 241 န့ၣ်လီၤ. ပှၤကတိၤကျိးထံတၢ်တဖၣ်အိၣ်၀ဲဒၣ်လီၤ.
- ဖဲနမ့ၢ်ဘၣ်ဒိလၢသိလ့ၣ်ဘျၢၣ်လိာ်သးအတၢ်ကဲထီၣ်အသးတခါအပူၤန့ၣ်, ဆဲးကျိးဘၣ် Amber Community – ကျဲအတၢ်ကဲထီၣ်သးအတၢ်ဆိၣ်ထွဲဒီးတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့လၢ (03) 8877 6900 မ့တမ့ၢ် 1300 367 797 န့ၣ်တက့ၢ်.
နမၤန့ၢ်တၢ်မၤစၢၤလၢ-
- Lifeline လီတဲစိ 13 11 14
- GriefLine လီတဲစိ 1300 845 745
- beyondblueလီတဲစိ 1300 22 4636
- NURSE-ON-CALL လီတဲစိ 1300 60 60 24 – လၢပှၤစဲၣ်နီၤဆူၣ်ချ့တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤဒီးတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ် (24 နၣ်ရံၣ်, 7 သီ)
- Australian Parenting Website – raisingchildren.net.au
န ကနၣ်၀ဲဒၣ် တၢ်ပျံၤတီၢ်ဒီးတၢ်ဘျါက့ၤ podcast သ့စ့ၢ်ကီးလီၤ.
လဲၤအိၣ်သကိးဘၣ် Health Translations (ဆူၣ်ချ့တၢ်ကျိးထံပာ်) လၢတၢ်ပျံၤတီၢ်ဒီးတၢ်ဘျါက့ၤအတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢနကျိာ်အပူၤတက့ၢ်.
မ့ၢ်နကခီဆၢတၢ်ပျံၤတီၢ်အတၢ်မၤအသးတခါဒ်လဲၣ်
ကျိၤကျဲလၢတၢ်ကခီဆၢ၀ဲဒၣ်တၢ်မၤသးလၢအကဲတၢ်လီၤပျံၤန့ၣ်ဒိးသန့ၤထီၣ်လၢ-
- တၢ်မၤသးလၢအလီၤပျံၤအနးထဲလဲၣ်ဒီးအကလုာ်အဖီခိၣ်
- မ့ၢ်နအိၣ်တ့ၢ်ဒီးတၢ်လဲၤခီဖျိဒ်အံၤလၢညါဧါမ့တမၤန့ၢ်ဘၣ်တၢ်သိၣ်လိဧါ
- မ့ၢ်နပၣ်ဃုာ်လိၤလိၤမ့တမ့ၢ်ထံၣ်ထွဲတၢ်ကဲထီၣ်အသးအခံဧါ
- တၢ်မၤစၢၤလၢအအိၣ်၀ဲဒၣ်လၢနဂီၢ်ဖဲတၢ်မၤအသးကဲထီၣ်၀ံၤအလီၢ်ခံ
- တၢ်ဆီၣ်သနံးသးအဂၤလၢအကဲထီၣ်အသးဆူညါလၢနတၢ်အိၣ်မူအပူၤ
- ညီနုၢ်နလဲၤခီဖျိကွံာ်တၢ်မၤသးလၢအကဲသးတၢ်ဆီၣ်သနံးလၢကျဲဒ်လဲၣ်
- တၢ်လဲၤခီဖျိလၢအကဲတၢ်လီၤပျံၤလၢအကဲထီၣ်အသးလၢအပူၤကွံာ်တခါလၢ်လၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
ဖဲတၢ်မၤသးလၢအကိၢ်အဂီၤတခါမ့ၢ်ပူၤကွံာ်အခါ, နကထံၣ်လီၤနသးလၢနကျဲးစၢးမၤနၢ်ပၢၢ်နသးဒီးတၢ်ကဲထီၣ်အသးန့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤပၣ်ဃုာ်တၢ်ဆိကမိၣ်ဘၣ်ဃး-
- ကဲထီၣ်တ့ၢ်အသးဒ်လဲၣ်ဒီးဘၣ်မနုၤအဃိအကဲထီၣ်လဲၣ်
- နပၣ်ဃုာ်လၢအပူၤဒ်လဲၣ်ဒီးလၢမနုၤအဃိလဲၣ်
- ဘၣ်မနုၤအဃိနတူၢ်ဘၣ်လၢကျဲဒ်အံၤလဲၣ်
- တၢ်တူၢ်ဘၣ်လၢအအိၣ်ဒီးနၤန့ၣ်ပာ်ဖျါထီၣ်မ့ၢ်နကဲပှၤဒ်လဲၣ်တကလုာ်လဲၣ်
- မ့ၢ်တၢ်လဲၤခီဖျိအံၤဆီတလဲနတၢ်ထံၣ်ဘၣ်ထွဲဒီးနတၢ်အိၣ်မူဒီးလၢကျဲဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ.
ဘၣ်တဘၣ်နကလဲၤခီဖျိဘၣ်သးတၢ်တူၢ်ဘၣ်, နီၢ်သး, နီၢ်ခိဒီးတၢ်သကဲာ်ပ၀းအတၢ်ခီဆၢတဖၣ်န့ၣ်ဧါ.
သးတၢ်တူၢ်ဘၣ်ကလၢၤအတၢ်ခီဆၢတၢ်ပျံၤတီၢ်တၢ်ဆါ
ဘၣ်တဘၣ်နကတူၢ်ဘၣ်-
- တၢ်ဆီၣ်သနံးနသး, ဘၣ်ယိၣ်ဘၣ်ဘီတၢ် မ့တမ့ၢ်ပျံၤတၢ်ဒိၣ်ဒိၣ်
- ပျံၤတၢ်ဒိၣ်ဒိၣ်ကလဲာ်, ဒ်သိးတၢ်တမံၤမံၤန့ၣ်ကကဲထီၣ်အသး
- ဒ်သိးနအိၣ်လၢတၢ်လီၤပျံၤတခါအလီၢ်
- တီာ်တုၤမ့တမ့ၢ်ဖုးသံပျီၢ်ဂီၤ
- ကဒံကဒါ
- သးဘၣ်ဒိအါထီၣ်ဒီးသးအုး
- လီၤဘှံးလီၤတီၤ ဒီးတၢ်ဘှံးသးဒိၣ်ဒိၣ်
- သးသဟီၣ်လီၤ
- ဒီသဒၢပှၤအဂၤတဖၣ်လၢအပၣ်ဃုာ်ဟံၣ်ဖိဃီဖိဒီးတံၤသကိးတဖၣ်
- ဒ်သိးဒီးနတအဲၣ်ဒိးဟးထီၣ်ကွံာ်လၢဟံၣ်ဘၣ်
- ဒ်သိးနအဲၣ်ဒိးထုးကွံာ်နသးလၢပှၤဂၤမ့တမ့ၢ်ဟးဆှဲးပှၤကညီဒီးတၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
တၢ်ခီဆၢသ့ၣ်တဖၣ်အံၤန့ၣ်ညီနုၢ်တၢ်မၤအသးဒီးဘၣ်တဘၣ်နကတူၢ်ဘၣ်တၢ်ခီဆၢသ့ၣ်တဖၣ်အံၤတဘျီဃီတဘျုးမံၤသ့လီၤ.
တၢ်အံၤဘၣ်ထွဲဒီးနနီၢ်ခိအံၤဂ့ၤထီၣ်က့ၤဒ်န့ဆၢၣ်ဒၣ်၀ဲအသိးဒီးမ့ၢ်တၢ်ဘျါက့ၤအကျိၤအကွာ်န့ၣ်လီၤ, ဒီးလၢတၢ်အိၣ်သးအါတက့ၢ်အပူၤနကတူၢ်ဘၣ်မုာ်ထီၣ်န့ၣ်လီၤ.
သးတၢ်ဆိကမိၣ်အတၢ်ခီဆၢတၢ်ပျံၤတီၢ်တၢ်ဆါတဖၣ်
ဘၣ်တဘၣ်နက-
- အိၣ်ဒီးတၢ်ကီတၢ်ခဲဃုာ်ဒီးနတၢ်စၢၢ်ဆၢလီၤသးမ့တမ့ၢ်တၢ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်
- ဆိကမိၣ်ဘၣ်ဃးတၢ်ကဲထီၣ်သးဖဲနမ့ၢ်တအဲၣ်ဒိးအခါ
- ဆိကမိၣ်ထီၣ်တၢ်မၤအသးတခါအံၤတဘျီ၀ံၤတဘျီ
- သးကဒံကဒါမ့တမ့ၢ်သးဒံ၀့ၤဒံ၀ီၤ.
နီၢ်ခိအတၢ်ခီဆၢတၢ်ပျံၤတီၢ်တၢ်ဆါတဖၣ်
နနီၢ်ခိဘၣ်တဘၣ်က-
- လီၤဘှံးလီၤတီၤမ့တမ့ၢ်ဂံၢ်လၢာ်ဘါလၢာ်
- ကမံဘၣ်သးအဂီၢ်အိၣ်ဒီးတၢ်ကီတၢ်ခဲ
- လဲၤခီဖျိဘၣ်တၢ်သးကလဲၤ, တၢ်ဘှီး, ခိၣ်မူၤ ဒီး ခိၣ်ဆါတဖၣ်
- လဲၤခီဖျိဘၣ် ကပၢၤက၀ါထီၣ် အါအါကလဲာ်
- သးဖျၢၣ်စံၣ်အဘျီအါတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
တၢ်သကဲာ်ပ၀းအတၢ်ခီဆၢတၢ်ပျံၤတီၢ်တၢ်ဆါတဖၣ်
ဘၣ်တဘၣ်နကအဲၣ်ဒိး-
- ဟးဆှဲးတၢ်တဲသ့ၣ်နီၣ်နၤဘၣ်ဃးတၢ်ကဲထီၣ်အသး
- ဆိကမိၣ်ထီၣ်ဒီးကတိၤဘၣ်ဃးတၢ်လၢအကဲထီၣ်တ့ၢ်အသး
- ဆီတလဲမ့တမ့ၢ်ထုးကွံာ်သးလၢတၢ်လၢနညီနုၢ်မၤအီၤတသီဘၣ်တသီ
- အီၣ်အီတၢ်အါထီၣ်မ့တမ့ၢ်စှၤလီၤ
- အီ သံးမ့တမ့ၢ် ခီဖံၣ်အါထီၣ်
- အိ စံကရဲး
- ဟးဆှဲးတၢ်မံတၢ်ဂဲၤန့ၣ်လီၤ.
မ့ၢ်တၢ်ကကူစါဒီးဘျါက့ၤဖဲတၢ်ပျံၤတီၢ်အတၢ်မၤသးတခါ၀ံၤအလီၢ်ခံဒ်လဲၣ်
တၢ်တမံၤလၢ်လၢ်လၢအပာ်လီၤနတၢ်ပူၤဖျဲးမ့တမ့ၢ်နတၢ်အိၣ်မူလၢတၢ်လီၤပျံၤအလီၢ်, မ့တမ့ၢ်ပှၤအဂၤတဖၣ်အတၢ်ပူၤဖျဲးဒီးအတၢ်အိၣ်မူန့ၣ်, အကဒုးတူၢ်ဘၣ်နၤသးတၢ်ဆီၣ်သနံးလီၤ. တၢ်အံၤတၢ်သ့ၣ်ညါအမံၤဒ် “ဂ့ၢ်ဂီၢ်အူတၢ်အိၣ်သးအပူၤ”ဒီးမ့ၢ်အခါဖဲနနီၢ်ခိကျဲးစၢးခီဆၢ၀ဲဒၣ်တၢ်လီၤပျံၤတခါအံၤန့ၣ်လီၤ. ပနီၢ်ခိတဖၣ်ကျဲးစၢးဟ့ၣ်ပှၤဒီးဂံၢ်ဘါလၢတၢ်ဆၢကတီၢ်အဖုၣ်လၢကမၤစၢၤပအိၣ်မူအိၣ်ဂဲၤန့ၣ်လီၤ.
ပှၤအါတက့ၢ်ကအိၣ်လၢ ”ဂ့ၢ်ဂီၢ်အူတၢ်အိၣ်သးအပူၤ” လၢတၢ်ဆၢကတီၢ်ဖုၣ်ဖုၣ်ဖိအပူၤလီၤ. သနာ်က့န က့ၤကဒါဆူ “ဂ့ၢ်ဂီၢ်အူတၢ်အိၣ်သးအပူၤ” ဖဲတၢ် မၤအသးလၢတၢ်တမုၢ်လၢ်ပာ်တဖၣ်မ့တမ့ၢ်ဖဲနအိၣ်လၢသးတၢ်ဆီၣ်သနံးအဖီလာ်အသီတဘျီကဲထီၣ်အခါန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်ဂ့ၢ်အံၤအဃိဘၣ်တဘၣ်နကတူၢ်ဘၣ်လၢနလီၤဘှံးဖဲတၢ်မၤသးလၢအလီၤပျံၤတခါကဲထီၣ်၀ံၤအလီၢ်ခံန့ၣ်လီၤ.
လၢတၢ်ကမၤစၢၤနနီၢ်ခိဂ့ၤထီၣ်ဒီးဘျါက့ၤအဂီၢ်, နကလိၣ်မၤစၢၤလီၤနသးဟးထီၣ်လၢ”ဂ့ၢ်ဂီၢ်အူတၢ်အိၣ်သးအပူၤ”န့ၣ်လီၤ. အမၤစၢၤနနီၢ်ခိကဆီလီၤဘၣ်က့ၤအ သးဒီးက့ၤကဒါဆူညီနုၢ်ဂံၢ်ဘါအပတီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤညီနုၢ်ကဲထီၣ်အသးလၢတလါမ့တမ့ၢ်တလါဘျဲၣ်ဖဲတၢ်မၤသး၀ံၤအလီၢ်ခံန့ၣ်လီၤ.
တၢ်မၤအကျိၤအကွာ်အိၣ်၀ဲတဘျုးမံၤလၢနမၤစၢၤနၤသ့လၢနကဂ့ၤထီၣ်ဒီးဘျါက့ၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်လၢနမၤသ့မ့ၢ်၀ဲ-
- သ့ၣ်ညါပာ်ပနီၣ်လၢနလဲၤခီဖျိဘၣ်တၢ်လဲၤခီဖျိ အကိၢ်အဂီၤမ့တမ့ၢ်အလီၤပျံၤတခါန့ၣ်လီၤ. နတၢ်ခီဆၢန့ၣ်မ့ၢ်ညီနုၢ်တၢ်မၤအသးလီၤ
- တူၢ်လိာ်နဲဒၣ်လၢနတတူၢ်ဘၣ်ဒ်နမ့ၢ်ပှၤလၢအမ့ၢ်အသိးဘၣ်, သနာ်က့တၢ်အံၤကလဲၤပူၤကွံာ်လီၤ
- ကျဲးစၢးဒ်သိးနသုတသးအ့န့မ့တမ့ၢ်သးဘၣ်တံာ်တာ်ဒီးနကစၢ်အသးဖဲနမၤတၢ်ဒ်ညီနုၢ်အသိးမ့ၢ်တသ့အခါ
- ဟးဆှဲးတၢ်သူသံးမ့တမ့ၢ် ကသံၣ်မူၤဘှီး လၢကမၤစၢၤနလဲၤခီဖျိကွံာ်တၢ်န့ၣ်တက့ၢ်
- ဟးဆှဲးတၢ်မၤတၢ်ဆၢတဲာ်အဒိၣ်အမုၢ်တဖၣ်မ့တမ့ၢ်တၢ်ဆီတလဲလၢနတၢ်အိၣ်မူလၢအဒိၣ်တဖၣ်တုၤလၢနတူၢ်ဘၣ်မုာ်ထီၣ်တက့ၢ်
- ဟံးန့ၢ်တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢတၢ်ကက့ၤကဒါဆူနညီနုၢ်တၢ်အိၣ်မူ
- ကတိၤတၢ်ဒီးပှၤတဂၤလၢအဆီၣ်ထွဲဒီးနၢ်ပၢၢ်နၤသ့တဂၤတက့ၢ်
- ပာ်နညီနုၢ်တၢ်မၤလၢနမၤအီၤတဖၣ်ဒီးအိၣ်ဟူးဂဲၤမၤတၢ်မၤအါအါတက့ၢ်
- တဘၣ်လဲၤတလၢက့ၤတလၢကွံာ်တၢ်ဒ်သိးတၢ်ကဟးဆှဲးတၢ်လီၢ်တနီၤမ့တမ့ၢ်တၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤတနီၤတဂ့ၤ
- ပာ်ဃာ်တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢတၢ်ကအိၣ်ဘှံးတက့ၢ်
- မၤန့ၢ်တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢတၢ်ကမၤနီၢ်ခိတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤဘၣ်ဆၢဘၣ်ကတီၢ်တက့ၢ်
- တဲဘၣ်နဟံၣ်ဖိဃီဖိဒီးတံၤသကိးတဖၣ်ဒီးတၢ်မၤစၢၤလၢနလိၣ်ဘၣ်, အဒိဒ်တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢကလဲၤဆူတၢ်ချၢမ့တမ့ၢ်ပှၤတဂၤလၢနကကတိၤတၢ်ဒီးအီၤ
- သူတၢ်အိၣ်ဘှံးအိၣ်သါအကျိၤအကွာ်တဖၣ်လၢအမ့ၢ်တၢ်ဒ်သိးယိဂၣ်, တၢ်ကသါထီၣ်ကသါလီၤဒီးတၢ်ကနၣ်ဆိကမိၣ်ထံတၢ်အတၢ်မၤတက့ၢ်. နမၤတၢ်လၢနသးမုာ်မၤအီၤဒ်သိးတၢ်က နၣ်တၢ်သူၣ်၀ံၣ်သးဆၢမ့တမ့ၢ်တၢ်သူၣ်လီၤဖျးလီၤတၢ်လၢကရၢၢ်အပူၤသ့စ့ၢ်ကီးလီၤ
- ပာ်ဖျါထီၣ်နတၢ်တူၢ်ဘၣ်တဖၣ်ဒ်နတူၢ်ဘၣ်အသိးတက့ၢ်. နကတိၤတၢ်ဒီးပှၤတဂၤဘၣ်ဃးနတၢ်တူၢ်ဘၣ်မ့တမ့ၢ်ကွဲးလီၤအီၤသ့လီၤ
- မၤမုာ်ထီၣ်နတၢ်သ့ၣ်နီၣ်တဖၣ်ဒီးတၢ်လဲၤခီဖျိတဖၣ်ဒ်နတူၢ်ဘၣ်အသိးတက့ၢ်. ဆိကမိၣ်ထီၣ် အ၀ဲသ့ၣ်, မ့ၢ်၀ံၤပာ်ယံၤကွံာ်ဒီးနၤတက့ၢ်. ဖဲတၢ် အံၤမ့ၢ်ဟဲစိာ်တၢ်သ့ၣ်နီၣ်လၢအဂၤတဖၣ်အခါ, ကျဲးစၢးပာ်လီၤဆီအ၀ဲသ့ၣ်ဒီးကတီၢ်အံၤတၢ်ဂ့ၢ်ကီတက့ၢ်.
ဖဲနမ့ၢ်ဘၣ်ဂဲၤလိာ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်အီၤသပှၢ်ပှၢ်ဆူညါန့ၣ်, နမၤန့ၢ်စဲၣ်နီၤအတၢ်မၤစၢၤသ့လီၤ
သးတၢ်ဆီၣ်သနံးလၢအကဲထီၣ်ခီဖျိတၢ်မၤသးလၢအလီၤပျံၤတခါန့ၣ်လဲၤအသးဆူညါသ့လီၤ. နကြၢးကွၢ်ဃုစဲၣ်နီၤတၢ်မၤစၢၤဖဲန-
- တူၢ်ဘၣ်သးတၢ်တူၢ်ဘၣ်ကလၢၤဘၣ်လၢအကိၢ်အဂီၤဒိၣ်ဒိၣ်အါန့ၢ်တလါမ့တမ့ၢ်ဖဲတၢ်မၤသးကဲထီၣ်၀ံၤအလီၢ်ခံယံာ်ယံာ်
- တူၢ်ဘၣ်တီၤတုၤဒီးတၢ်လီၤဖျဲၣ်လီၤဟိဆူညါ
- ပာ်ဖျါထီၣ်နီၢ်ခိအပနီၣ်တဖၣ်လၢအမ့ၢ်သးတၢ်ကိၢ်တၢ်ဂီၤဆူညါ
- တၢ်မံတၢ်ဂဲၤတံာ်တာ်မ့တမ့ၢ်မံမီၢ်ပျီၢ်သီတၢ်ဆူညါ
- ကျဲးစၢးဟးဆှဲးတၢ်တမံၤလၢ်လၢ်လၢအဒုးသ့ၣ်နီၣ်နၤဒီးနတၢ်လဲၤခီဖျိတဖၣ်
- တအိၣ်ဒီးပှၤနီတဂၤလၢကနီၤဟ့ၣ်နတၢ်တူၢ်ဘၣ်တဖၣ်
- ထံၣ်လၢတၢ်ရ့လိာ်ဘၣ်ထွဲဒီးဟံၣ်ဖိဃီဖိဒီးတံၤသကိးတဖၣ်န့ၣ်ကဲတၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်
- သးဘၣ်တံာ်တာ်
- သူအါထီၣ်သံးဂာ်မ့တမ့ၢ်ကသံၣ်မူၤဘှီး
- က့ၤကဒါဆူတၢ်မၤမ့တမ့ၢ်ရဲၣ်ကျဲၤပၢဆှၢတသီဘၣ်တသီမူဒါတဖၣ်တန့ၢ်ဘၣ်
- က့ၤဆိကမိၣ်ထီၣ်တၢ်လဲၤခီဖျိလၢအလီၤပျံၤတခါအံၤတဘျီ၀ံၤတဘျီ
- တူၢ်ဘၣ်ဘၣ်ယိၣ်ဘၣ်ဘီတၢ်ထီဘိဒီးဖုးသံပျီၢ်ဂၤဘၣ်အသးညီညီဖိန့ၣ်လီၤ.
ဘၣ်ဃးဒီးသးတၢ်ဆီၣ်သနံးခီဖျိတၢ်လီၤပျံၤအတၢ်မၤသး၀ံၤအလီၢ်ခံတၢ်တဘၣ်လီၢ်ဘၣ်စး (PTSD)
ဖဲတၢ်မၤသးလၢအကိၢ်အဂီၤတခါကဲထီၣ်၀ံၤအလီၢ်ခံ, တၢ်ဆၢကတီၢ်လဲၤပူၤကွံာ်တလါမ့တမ့ၢ်အါန့ၢ်အန့ၣ်ဘၣ်ဆၣ်ပှၤတနီၤထံၣ်လၢအတၢ်အိၣ်သးတဂ့ၤထီၣ်ဘၣ်.
တၢ်ခီဆၢဒ်အံၤမၤဘၣ်ဒိနတၢ်အိၣ်မူလၢကျိၤကျဲတဘျုးမံၤအပူၤသ့လီၤ. ဘၣ်တဘၣ်အကဆီတလဲနတၢ်ရ့လိာ် ဘၣ်ထွဲဒီးနဟံၣ်ဖိဃီဖိဒီးတံၤသကိးတဖၣ်မ့တမ့ၢ်ကီခဲဒိၣ်ထီၣ်လၢနကဖံးမၤတၢ်န့ၣ်လီၤ.
တၢ်အံၤကဲ၀ဲဒၣ် သးတၢ်ဆီၣ်သနံးခီဖျိတၢ်လီၤပျံၤအတၢ်မၤသး၀ံၤအလီၢ်ခံတၢ်တဘၣ်လီၢ်ဘၣ်စး မ့တမ့ၢ် PTSD သ့လီၤ.
ဖဲနမ့ၢ်ဆိကမိၣ်လၢနလဲၤခီဖျိဘၣ် PTSD န့ၣ်, နကြၢးမၤန့ၢ်တၢ်မၤစၢၤလၢဆူၣ်ချ့အပှၤစဲၣ်နီၤတဂၤအအိၣ်န့ၣ်လီၤ.
လၢတၢ်ဆၢကတီၢ်တခါခါနမ့ၢ်ဘၣ်ယိၣ်ဘၣ်ဃးနသးအတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့မ့တမ့ၢ်ပှၤလၢနအဲၣ်အီၤတဂၤအသးအတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့န့ၣ်, ကိးဘၣ် Lifeline လၢ 13 11 14 တက့ၢ်.
This page has been produced in consultation with and approved by:
