صدمه و فامیلی ها (Trauma and families - Dari)

داشتن واکنش‌های عاطفی یا فیزیکی قوی پس از یک سانحه ناراحت‌کننده طبیعی است. این واکنش ها معمولاً به عنوان بخشی از روند طبیعی بهبودی و بازیابی بدن به تدریج از بین می روند. اعضای خانواده ای که یک سانحه ناراحت کننده مشترک را تجربه می کنند، اکثراً به یکدیگر نزدیک تر می شوند و بیشتر از یکدیگر قدردانی می کنند، اما در صورتی که اگر به روش های مختلف واکنش نشان دهند، می تواند باعث تنش و سوء تفاهم شود.

تجربه آسیب‌زا عبارت از هر سانحه‌ای در زندگی است که امنیت ما را تهدید کند و به طور بالقوه زندگی خود ما یا دیگران را در معرض خطر قرار دهد. در نتیجه، فرد سطوح بالایی از پریشانی عاطفی، روانی و جسمی را تجربه می کند که به طور موقت توانایی او را برای عملکرد عادی در زندگی روزمره مختل می کند.

نمونه هایی از تجارب بالقوه آسیب زا بشمول بلایای طبیعی مانند آتش سوزی یا سیلاب، شاهد بودن سرقت مسلحانه، حادثه ترافیکی شدید (تکر)، سوار بودن در طیاره ای که مجبور به نشست عاجل می شود یا مورد حمله فیزیکی قرار گرفتن، می‌باشد.

واکنش ها به صدمه

هر یک از اعضای فامیل بسته به نقش، سن و سبک شخصیتی به شیوه خاص خود به سانحه آسیب زا واکنش نشان خواهد داد، حتی اگر همه آنها تجربه مشابهی داشته باشند. اگر اعضای فامیل تجربه یکدیگر را درک نکنند، سوء تفاهم، قطع ارتباط و مشکلات دیگر ممکن است به وجود بیاید. حتی اگر دقیقاً درک کرده نمی توانید که یکی دیگر از اعضای خانواده شما چه چیزی را تجربه می کند، آگاهی از واکنش های رایج و تأثیر آنها بر زندگی خانوادگی به همه کمک کرده می تواند تا در دراز مدت بهتر با آن کنار بیایند. در یک فامیل، اعضای مختلف ممکن است واکنش های متفاوتی را تجربه کنند و این باید درک شود.

نمونه هایی از واکنش های رایج به صدمه عبارتند از:

• احساس می کنید که در حالت ’آماده باش‘ هستید و برای هر اتفاق دیگری که ممکن است بیافتد ’مراقب‘ هستید
• احساس بی حسی عاطفی می کنید، گویا در ’وضعیت شوک‘ باشید
• احساس تجزیه یا جدا شدن از سایر اعضای فامیل
• احساساتی و ناراحت شدن
• احساس خستگی و ماندگی شدید
• احساس استرس و/یا اضطراب شدید
• از دیگران، از جمله فامیل و دوستان بسیار محافظت می کنید و نمی خواهید آنها را از پیش چشمان خود دور کنید
• از ترس ’آنچه ممکن است اتفاق بیفتد‘ نمی‌خواهید مکان خاصی را ترک کنید.

با وجود این واکنش‌های آسیب‌زا، بسیاری از خانواده‌ها به گذشته نگاه می‌کنند و می‌بینند که بحران‌ها در واقع به آن‌ها کمک کرده است که اگر در طول دوران بهبودی با یکدیگر ارتباط برقرار کنند، نزدیک‌ تر و قوی‌ تر می شوند. با این حال، اگر مطمئن نیستید یا فکر می‌کنید فامیل تان برای بهبودی دچار مشکل است، در جستجوی کمک مسلکی تردید نکنید.

زندگی فامیلی پس از سانحه

خانواده ها از هم فرق می کنند، اما تغییرات رایج در زندگی فامیلی بلافاصله پس از سانحه در زیر ذکر شده است.

• والدین ممکن است از امنیت یکدیگر و امنیت فرزندان خود در خارج از خانه بترسند.
• اعضای فامیل ممکن است در مورد این سانحه خواب وحشتناک یا ناراحت کننده را تجربه کنند.
• ترس از وقوع یک تجربه ناراحت کننده دیگر ممکن است بر زندگی فامیلی تأثیر بگذارد.
• اعضای فامیل ممکن است سعی کنند با سرکوب کردن آن و عدم پذیرش آن از یکدیگر در برابر ناراحتی خود محافظت کنند.
• عصبانیت نسبت به کسی که تصور می‌شود باعث این سانحه شده است اکثر می‌تواند به طرف عزیز آسیب‌دیده یا به طور کلی خانواده سرازیر شود، بنابراین عدم تحمل، تحریک‌پذیری و عصبانیت با یکدیگر وجود دارد.
• اعضای فامیل ممکن است تحت تأثیر ناامنی یا عدم کنترل، یا در فکر داشتن کارهای زیادی برای انجام دادن احساس کنند.
• اعضای فامیل ممکن است ندانند چگونه با یکدیگر صحبت کنند. هر شخص در تلاش است تا بفهمد چه اتفاقی افتاده و چه احساسی نسبت به آن دارد. اگر صحبت کردن باعث ناراحتی مردم شود، اکثراً از آن اجتناب می کنند.
• بی حوصله گی، سوء تفاهم، مشاجره بر سر چیزهای کوچک و کناره گیری از یکدیگر، همه اینها می توانند بر زندگی و روابط فامیلی تأثیر بگذارند.

اختلال در روابط فامیلی

روابط فامیلی همچنین می تواند تحت تأثیر یک سانحه آسیب زا قرار گیرد، برای مثال:

• والدین ممکن است در مورد چگونگی کمک به فرزندان خود پس از بحران احساس عدم اطمینان داشته باشند و اعتماد به شیوه طبیعی فرزندپروری خود را از دست بدهند.
• هنگامی که هر یک از اعضای فامیل به شیوه خاص خود برای کنار آمدن با آنچه اتفاق افتاده تلاش می کند، ارتباط از بین می رود.
• اطفال نمی خواهند به مکتب بروند.
• اطفال می خواهند از ناراحتی والدین دوری کنند و تمام وقت خود را با همسن وسالان خود سپری کرده و از مشکلات فرار کنند.
• والدین نمی خواهند سر کار بروند.
• برنامه‌های خانه معمولاً از بین می‌روند – کارهای خانه انجام نمی شوند، زمان غذاخوری منظم مختل می‌شود، وقت تفریح نادیده گرفته می‌شود.
• ترتیبات معمول برای مسئولیت های خانه تغییر می کند. اطفال ممکن است برای مدتی آشپزی کنند، والدین ممکن است احساس کنند که نمی توانند وظایف خود را انجام دهند، یا اطفال ممکن است نخواهند تنها باشند.

مردم واکنش های مختلفی به صدمه دارند

طبیعی است که مردم به روش های مختلف به حوادث ناراحت کننده واکنش نشان دهند. اما، بعضی اوقات واکنش افراد ممکن است با هم در تضاد باشد. یک شخص ممکن است کناره گیری کند و برای خودش وقت ضرورت داشته باشد، در حالی که دیگری به کسی نیاز دارد و می خواهد در مورد آن صحبت کند. اگرچه این ممکن است گاهی اوقات کاملاً گیج کننده به نظر برسد، اما دادن فضای لازم به یک فرد برای انجام واکنش خودش می تواند بسیار مفید واقع شود. در فامیل ها، واکنش های رایج ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• احساسات قوی – شامل اضطراب، ترس، غم، گناه، خشم، آسیب پذیری، درماندگی یا ناامیدی است. این احساسات فقط در مورد سانحه پیش آمده صدق نمی کند، بلکه در سایر بخش های عادی قبلی زندگی نیز صدق می کند. این کار کمک می کند که آنها را شخصی نگیرید و به یاد داشته باشید که این اتفاق بنابر یک دلیل رخ داده است و با بهبودی کاهش پیدا می کند.
• علائم فیزیکی – شامل سردردی، دلبدی، درد معده، بی خوابی، خواب ناگوار، خواب های بد، تغییر اشتها، عرق و لرزش، درد، یا بدتر شدن تکلیفی های صحی قبلی است.
• طرز تفکر تحت تأثیر قرار می گیرد – شامل مشکلات در تمرکز یا تفکر واضح، حافظه کوتاه-مدت، پلانگذاری یا تصمیم گیری، ناتوانی در جذب معلومات، تکرار افکار مربوط به سانحه آسیب زا، تفکر در مورد حوادث گذشته دیگر، افکار بدبینانه یا ناتوانی در تصمیم گیری است.
• تغییرات رفتاری – شامل کاهش عملکرد شغلی یا تحصیلی، روی آوردن به تغییر اوقات و نحوه صرف غذا، استفاده از مواد مخدر یا الکل، ناتوانی در استراحت یا ثابت ماندن، عدم انگیزه برای انجام کارها، افزایش پرخاشگری یا درگیر شدن در فعالیت های خود-تخریبی یا خود-آزاری است.

زندگی فامیلی – هفته ها یا ماه ها بعد

روابط فامیلی ممکن است هفته ها یا حتی ماه ها پس از سانحه تغییر کند. از آنجایی که زمان گذشته است، اعضای فامیل گاهی متوجه نمی شوند که تغییرات چگونه مستقیماً با سانحه مرتبط است. هر خانواده متفاوت است، اما تغییرات رایج در هفته ها یا ماه ها پس از رویداد عبارتند از:

• اعضای فامیل ممکن است نسبت به یکدیگر تندخو یا عصبانی شوند که می تواند منجر به مشاجره و اختلافات شود.
• آنها ممکن است علاقه خود را به فعالیت ها از دست بدهند یا در محل کار یا مکتب کارکرد کمتری داشته باشند.
• اطفال ممکن است خیلی وابسته، بیزار، مطالبه گر، غیر-تعاونی یا شوخ باشند.
• نوجوانان ممکن است وابسته و نابالغ یا جنجالی، مطالبه گر یا سرکش شوند.
• اشخاص ممکن است احساس کنند مورد غفلت قرار گرفته و درک نادرست شده اند.
• بعضی از اعضای فامیل ممکن است برای کمک به عزیزان آنقدر سخت تلاش کنند که از مراقبت خود شان غافل شوند.
• اعضای فامیل ممکن است کمتر احساس وابستگی یا شامل شدن با یکدیگر کنند.
• والدین ممکن است مشکلات عاطفی یا جنسی را در رابطه خود تجربه کنند.
• همه احساس خستگی می کنند و خواهان حمایت هستند، اما نمی توانند در عوض آن چیز زیادی بدهند.

زندگی فامیلی – سالها بعد

بعضی اوقات، واکنش به یک سانحه ناراحت کننده یا ترسناک ممکن است مدت زیادی طول بکشد تا ظاهر شود. در بعضی موارد، ممکن است سالها طول بکشد تا مشکلات ظاهر شوند – شاید فقط پس از یک دوسیه محکمه، تحقیق یا سایر پروسه های رسمی مرتبط با رویداد. این ممکن است در صورتی اتفاق بیفتد که شخص بسیار مشغولِ کمک به دیگران یا رسیدگی به مسائل مرتبط مانند بیمه، بازسازی، جابجایی، طی مراحل های قانونی یا مشکلات مالی باشد. اکثراً واکنش ها زمانی ظاهر می شوند که همه چیز به حالت عادی برگشته باشد. هر فامیل متفاوت است، اما تغییرات در تشکیلات فامیلی می تواند شامل موارد زیر باشد:

• تجدید تجربه آسیب زا هنگام مواجهه با یک بحران جدید.
• مشکلات ممکن است بدتر از آنچه هستند به نظر برسند و رسیدگی به آنها دشوارتر باشد.
• تغییرات در زندگی فامیلی که در روزها، هفته‌ها یا ماه‌ها پس از این سانحه رخ می‌دهد ممکن است به عادت‌های دائمی تبدیل شود و منجر به کاهش کیفیت زندگی فامیلی شود.
• اعضای فامیل ممکن است با یادآوری سانحه به شیوه متفاوتی برخورد کنند. بعضی ممکن است بخواهند سالگرد را گرامی بدارند یا از ساحه سانحه بازدید کنند، در حالی که دیگران ممکن است بخواهند آن را فراموش کنند.
• اگر اعضای فامیل نسبت به نیازهای یکدیگر حساس نباشند، تعارض در سبک های مقابله ای می تواند منجر به مشاجره و سوء تفاهم شود.

کارشیوه های مفید برای بهبودی پس از صدمه

بعضی از کارهایی که می توانید برای کاهش پیچیدگی و حمایت از بهبودی یکدیگر انجام دهید عبارتند از:

• به یاد داشته باشید که بهبود یافتن به زمان نیاز دارد. اعضای فامیل را برای گذراندن دوره‌ای از استرس آماده کنید و برای حفظ انرژی همه از خواسته‌های غیرضروری خود کم کنید.
• فقط روی مشکلات تمرکز نکنید اوقات فراغت را برای با هم بودن، استراحت و انجام کارهای لذت بخش اختصاص دهید، در غیر این صورت استرس کم نخواهد شد.
• در ارتباط باشید. اطمینان حاصل کنید که هر یک از اعضای فامیل به دیگران اطلاع می دهد که چه اتفاقی برای آنها می افتد و چگونه به آنها کمک کنند. والدین ممکن است مجبور شوند برای اطفال سرمشق شوند که چگونه با هم صحبت کنند و واکنش های یکدیگر را بپذیرند.
• برای استراحت منظم برنامه ریزی کنید و فعالیت هایی را که قبلاً از آن لذت می بردید، ادامه دهید – حتی اگر چندان تمایلی به آن نداشته باشید. اگر تلاش کنید احتمالاً از وقت خود لذت خواهید برد. لذت و آرامش انرژی عاطفی را بازسازی می کند.
• پیشرفت فامیل خود را در بهبودی و آنچه به دست آورده اید پیگیری کنید. فقط به کارهایی که هنوز باید انجام شود فکر نکنید.
• مثبت و دلگرم بمانید، حتی اگر در مواقعی که همه نیاز دارند در مورد ترس ها و نگرانی های خود صحبت کنند. به خود یادآوری کنید که فامیل ها از روزهای سخت عبور می کنند و اکثراً قوی تر هم هستند.
• سعی کنید فرصت‌های منظمی را سازماندهی کنید تا فقط با هم ’وقت بگذرانید‘. گاهی اوقات وقتی والدین تمام توجه خود را به فرزندان خود معطوف می کنند، احساس صمیمیت و ارتباط را به دنبال دارد.

کمک گرفتن از یک متخصص صحی

استرس آسیب‌زا می‌تواند واکنش‌های بسیار شدیدی را در بعضی اشخاص ایجاد کند و ممکن است ادامه پیدا کند یا منجر به تغییرات دائمی در سبک زندگی فامیل شود که به خواست شان نیست. باید به دنبال کمک مسلکی باشید اگر شما:

• قادر به کنترل احساسات شدید یا احساسات فیزیکی نیستید
• احساسات عادی ندارید، اما همچنان احساس بی حسی و پوچی کنید
• نمی توانید با سایر اعضای فامیل ارتباط برقرار کنید
• به احساس بیرون ماندن، تعلق نداشتن یا جدا شدن ادامه می دهید
• احساس می کنید بعد از سه یا چهار هفته دیگر به حالت عادی باز نمی گردید
• علائم استرس فیزیکی تان ادامه پیدا می کند
• همچنان دچار اختلال خواب هستید یا خواب وحشتناک می بینید
• عمدا کوشش می‌کنید از هر چیزی که شما را به یاد تجربه آسیب زا می اندازد اجتناب کنید
• کسی را ندارید که بتوانید احساسات خود را با او در میان بگذارید
• متوجه می‌شوید که ارتباطات در فامیل تغییر کرده و بهبود نمی یابد
• متوجه می‌شوید که روابط با فامیل و دوستان آسیب می بیند
• مستعد-حادثه می‌شوید و بیشتر از الکل یا مواد مخدر استفاده می‌کنید
• نمی توانید به سر کار بازگردید یا مسئولیت ها را مدیریت کنید
• تجربه آسیب زا را دوباره (در ذهن تان) زنده می کنید
• به شدت وارخطا می شوید و می توانید به راحتی وحشت زده شوید.

اگر در هر زمانی نگران صحت روحی روانی خود یا یکی از عزیزانتان هستید، با لایف لاین (Lifeline) به شماره 14 11 13 تماس بگیرید.

از کجا کمک بگیریم

• داکتر عمومی (GP)، متخصص صحت روحی روانی، مانند روانپزشک، روانشناس، مشاور یا کارمند مددکار اجتماعی
• مرکز صحی جامعه محلی تان
• خدمات ارجاع انجمن روانشناسی آسترالیا شماره تلفن 1800 333 497
• Phoenix Australia مرکز صحت روحی روانی پس از سانحه شماره تلفن (03) 9035 5599
• مرکز سوگ و داغدیدگی تلفن 1800 642 066

خدمات مشاوره تلفنی عمومی می تواند توصیه ارائه دهد:

• Lifeline تلفن 13 11 14
• GriefLine تلفن 1300 845 745
• beyondblue تلفن 1300 22 4636
• Parentline تلفن 13 22 89
• Kids Helpline تلفن 1800 55 1800
• نرس تلفنی 1300 60 60 24 – برای معلومات تخصصی صحی و مشوره (24 ساعت، 7 روز هفته)