Better Health Channel
betterhealth.vic.gov.au Department of Health
betterhealth.vic.gov.au Department of Health

Tengenefesî (astima) birûskê (Thunderstorm asthma - Kurdish Kurmanji)

Li ser hişyariyên, nîşan û dermankirina astimê ya birûskê fêr bibin. Ji bo vê demsala polenê giyayê amade bin.

English

Tengenefesîya (astima) birûskê çi ye?

Li Victoria, demsala polenê giyayê ji 1ê Cotmehê heta 31ê Kanûnê berdewam dike. Di vê demê de, dibe ku hûn zêdebûna astma û tayê bibînin. Ev demsal her wiha îhtîmala astimê ya birûskê jî tîne.

Tengenefesî (astima) birûskê wê demê çêdibe ku di hewayê de gelek polenê giyayê û cureyek taybetî ya birûskê hebe. Dendikên polenê yên giyayê di bayê de tên rakirin û bo cihên dûr tên birin. Hin ji wan diteqin û perçeyên piçûk berdidin ku di bayê beriya bahozekê de kom dibin. Ew perçe ew qas piçûk in ku mirov dikarin kûr nefes bigirin û bikevin pişikên xwe û zû nîşanên astimê çêdikin, hetta li wan kesên ku berê qet astimê nedîtine jî.

Dema ku gelek kes di van mercan de di demek kurt de nîşanên astimê nîşan didin, ev wekî astimê ya epîdemîk a birûskê tê zanîn.

Kî di xetereyê de ye?

Kesên di xetereya astimê ya birûskê de ew kes in ku niha astim hene an jî di demên berê de astim, astim a nehatîye teşhîskirin, an jî tayê giyayê biharê hebûne. Rîsk ji bo kesên ku hem astim û hem jî tayê hene hîn bilindtir e, bi taybetî dema ku astima wan baş nehatibe kontrol kirin.

Di vê demsala polenê giyayê de xwe biparêzin

Hûn dikarin xwe û kesên ku di bin çavdêriya we de ne bi şopandina van gavên hêsan biparêzin:

  • Pêşbîniya lîsteya astimê ya birûskê epidemîk bişopînin:
  • Di dema bahozekê de li derve nemînin, nemaze di dema bayên beriya wê de. Biçin hundir û derî û pencereyên xwe bigirin. Hemû sîstemên klîmayê yên ku hewayê ji derve tînin nav mal an otomobîlê, tevî klîmayê yên buharkirinê, vemirînin.
  • Dermanên xwe yên pêşîlêgirtinê li gorî rêwerzan bigirin.
  • Fêr bibin ka meriv çawa êrîşa astimê rawestîne. Plana xwe ya dermankirina astimê bişopînin an jî alîkariya yekem a astimê bikar bînin.

Astimê

  • Heger astma we hebe - bi bijîşkê xwe yê malbatê re bipeyivin da ku kontrola astmaya we binêre, û bila ew plana dermankirina astmaya we binirxîne û nûve bike da ku hûn piştrast bin ku dermanê astmayê yê rast heye û hûn wê bi rastî bikar tînin. Ji bîr mekin, girtina dermanek pêşîlêgirtina astimê ya ku hatî destnîşan kirin pir girîng e. Ew dibe alîkar ku pêşî li nîşanên astimê bigire, di nav de astimê ya birûskê jî.
  • Heger we qet astim hebûbe - ji bo parastina xwe ji xetera astimê ya birûskê bi GPI-ya xwe re bipeyivin.
  • Eger we xirxir, bêhna we teng bûye, tengasiya singê we heye, an jî kuxika we ya berdewam heye - bi bijîşkê xwe yê malbatê re bipeyivin. Ew dikarin ji we re bibin alîkar ku hûn bizanin ka we astma heye û hûn çawa dikarin wan nîşanan birêve bibin.
  • Her tim dermanê xwe yê ji bo sivikkirina astimê bi xwe re bibin - ev dermanê alîkariya yekem a acîl a astimê ye.

Ji bo nîşanên sivik ên astimê, biçin cem bijîşkê xwe, bi dermansazek re bipeyivin, an jî bigihîjin vebijarkên din ên lênêrînê. Eger rewşa te baştir nabe an jî xerabtir dibe, telefonî 000 bike an jî biçe nexweşxaneyê.

Tayê giyayê

  • Eger Tayê giyayê ya biharê li cem te hebe, bi dermansaz an jî bijîşkê xwe re bipeyivin. Ew dikarin ji we re bibin alîkar ku hûn planeke dermankirina tayê çêbikin û rêyan pêşniyar bikin da ku hûn xwe ji astmaya bîrûskê biparêzin. Ev ê zanîna cihê ku hûn dikarin zû dermanek ji bo sivikkirina astimê bistînin jî di nav xwe de bigire, heke we astimê bîrûskê hebe - ev dermanxane bê reçete li dermanxaneyan peyda dibin.
  • Eger nîşanên astimê li we çêbibin, gavên alîkariya yekem a astimê bişopînin û bi bijîşkê xwe yê malbatê re şêwir bikin.
  • Eger we bi tayê giyayê xwe re nîşanên astimê dîtine, an jî hûn ne ewle ne, biçin cem bijîşkê xwe. Dema ku teşhîs were danîn, hûn dikarin dermankirinek bibandor bistînin da ku hûn xwe çêtir hîs bikin û nefes bistînin.

Alîkariya yekem a astmayê

Ji bo her kesê di civakê de girîng e ku alîkariya yekem a astimê bizanibe. Agahiyên alîkariya yekem a li ser astimê ji kanala “better health”, Astim li AvusturalyaExternal Link û Konseya Neteweyî ya Astimê ya AvusturyayêExternal Link peyda dibin.

Yekser telefonî sê sifir 000 bike eger:

  • dema ku mirov nikare nefes bigire
  • û astimê wan ji nişkê ve xirabtir dibe an jî baştir nabe
  • kesek krîza astimê derbas dike û dermanek ji bo sivikkirina wê tune ye
  • ew kes ne piştrast e ku ew astim e an na
  • yên din dizanin ku ew kes anafîlaksî heye. Eger rewş wiha be, her tim pêşî derzîya adrenalînê ya otomatîk bidin wî kesî, û dû re jî vejînerê bidinê, her çend li ser çerm nîşanên nexweşiyê tune bin jî.

Ji bo gihîştina vê agahiyê bi zimanên din, bi Xizmeta Wergerandin û Şîrovekirinê (TIS National)External Link re li ser 131 450 (telefona belaş) têkilî daynin û ji wan bixwazin ku bi Nurse on Call re telefon bikin.

Eger hûn kerr in, kêmasiya we ya bihîstinê heye, an jî kêmasiya axaftin/ragihandinê heye, bi Xizmeta Relay a Neteweyî (NRS)External Link re têkilî daynin û jê bixwazin ku bi Nurse on Call re telefon bikin.

Content disclaimer

Content on this website is provided for information purposes only. Information about a therapy, service, product or treatment does not in any way endorse or support such therapy, service, product or treatment and is not intended to replace advice from your doctor or other registered health professional. The information and materials contained on this website are not intended to constitute a comprehensive guide concerning all aspects of the therapy, product or treatment described on the website. All users are urged to always seek advice from a registered health care professional for diagnosis and answers to their medical questions and to ascertain whether the particular therapy, service, product or treatment described on the website is suitable in their circumstances. The State of Victoria and the Department of Health shall not bear any liability for reliance by any user on the materials contained on this website.

Give feedback about this page

Reviewed on: 01-10-2025