សេចក្ដីសង្ខេប
Read the full fact sheet- វាជារឿងធម្មតាសម្រាប់អ្នកក្នុងការមានប្រតិ កម្មខ្លាំងក្រោយព្រឹត្តិការណ៍ដ៏ទុក្ខព្រួយ ឬភ័យខ្លាច។ ព្រឹត្តិការណ៍ដ៏ទុក្ខព្រួយអាច រួមមាន៖ ភ្លើងឆេះព្រៃ ឬទឹកជំនន់ ឧក្រិដ្ឋកម្ម ឬសកម្មភាពនៃអំពើហិង្សា ប្រឆាំងនឹងអ្នក គ្រោះថ្នាក់រថយន្ត ត្រូវបានគេរំលោភបំពានលើរាងកាយ ឬផ្លូវភេទ ការឃើញរូបភាព របាយការណ៍ព័ត៌មាន ឬសារបង្ហោះប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសង្គមអំពីព្រឹត្តិការណ៍ដ៏ទុក្ខព្រួយ។
- អ្នកអាចជួបប្រទះប្រតិកម្មជាច្រើនខាងរាង កាយ ផ្លូវចិត្ត អារម្មណ៍ និងអាកប្បកិរិយា។ ប៉ុន្តែមានរឿងជាច្រើនដែលអ្នកអាចធ្វើបាន ដើម្បីទប់ទល់ និងជាសះស្បើយឡើងវិញ។
- ប្រសិនបើអ្នកនៅតែជួបប្រទះរោគសញ្ញានានាក្រោយ 3-4 សប្ដាហ៍ ជាការសំខាន់ដែល ត្រូវស្វែងរកជំនួយ។
On this page
កន្លែងដើម្បីទទួលបានជំនួយ
- GP (វេជ្ជបណ្ឌិត)របស់អ្នក
- អ្នកឯកទេសសុខភាពផ្លូវចិត្តរបស់អ្នក
ដូចជា គ្រូពេទ្យព្យាបាលជំងឺវិកលចរិត អ្នកចិត្តសាស្ត្រ ទីប្រឹក្សា ឬ បុគ្គលិក
សង្គមកិច្ច - មជ្ឈមណ្ឌលសុខភាពសហគមន៍ក្នុង តំបន់របស់អ្នក
- សេវាកម្មបញ្ជូនបន្តសង្គមចិត្តសាស្ត្រ
អូស្ត្រាលី (Australian Psychological Society Referral Service)
ទូរសព្ទ 1800 333 497 - មជ្ឈមណ្ឌល Phoenix អូស្ត្រាលីសម្រាប់ សុខភាពផ្លូវចិត្តក្រោយភាពតក់ស្លុត (Phoenix Australia Centre for Post-traumatic Mental Health)
ទូរសព្ទ (03) 9035 5599 - មជ្ឈមណ្ឌលសម្រាប់ទុក្ខសោក និង ទុក្ខព្រួយដោយនរណាម្នាក់ស្លាប់ចោល (Centre for Grief and Bereavement)
ទូរសព្ទ 1800 642 066
ជំនួយភាពតក់ស្លុតពីអ្នកឯកទេសដោយ ឥតគិតថ្លៃ៖
- ប្រសិនបើអ្នកធ្លាប់ជាជនរងគ្រោះពី បទឧក្រិដ្ឋ សូមចូលមើលគេហទព័រ victimsofcrime.vic.gov.au/services-for-victims-of-crime-[khmer]។ អ្នកក៏អាចហៅទូរសព្ទទៅបណ្ដាញទូរសព្ទ ជំនួយជនរងគ្រោះពីបទឧក្រិដ្ឋ (Victims of Crime Helpline) តាមលេខ 1800 819 817។ មានអ្នកបកប្រែផ្ទាល់មាត់។
- ប្រសិនបើអ្នកធ្លាប់មានគ្រោះថ្នាក់រថយន្ត សូមទាក់ទង សហគមន៍ Amber – ការគាំទ្រ និងការអប់រំឧប្បត្តិហេតុ តាមផ្លូវថ្នល់តាមលេខ (03) 8877 6900 ឬ 1300 367 797។
អ្នកអាចទទួលបានដំបូន្មានពី៖
- បណ្តាញទូរសព្ទសង្រ្គោះជីវិត (Lifeline) ទូរសព្ទ 13 11 14
- បណ្តាញទូរសព្ទពេលកើតទុក្ខសោក (GriefLine) ទូរសព្ទ 1300 845 745
- beyondblue ទូរសព្ទ 1300 22 4636
- NURSE-ON-CALL (គិលានុបដ្ឋាកនៅ ប្រចាំការតាមទូរសព្ទ) ទូរសព្ទ 1300 60 60 24 – សម្រាប់ព័ត៌មាន និងដំបូន្មាន ពីអ្នកជំនាញសុខភាព (24 ម៉ោង, 7 ថ្ងៃ)
- គេហទំព័រ Australian Parenting (ការចិញ្ចឹមបីបាច់កូនអូស្ត្រាលី) – raisingchildren.net.au
អ្នកក៏អាច ស្ដាប់ផតខាសនេះស្ដីពីភាពតក់ស្លុត និងការជាសះស្បើយឡើងវិញ។
របៀបដែលអ្នកអាចប្រតិកម្មទៅ នឹងភាពតក់ស្លុត
របៀបដែលអ្នកប្រតិកម្មទៅនឹងភាពតក់ស្លុត អាចអាស្រ័យលើ៖
- ប្រភេទ និងភាពធ្ងន់ធ្ងរនៃព្រឹត្តិការណ៍ ដ៏តក់ស្លុត
- ថាតើអ្នកមានបទពិសោធន៍ ឬការ បណ្ដុះបណ្ដាលណាមួយពីមុនមកឬក៏អត់
- ប្រសិនបើអ្នកបានជាប់ពាក់ព័ន្ធ ឬជាអ្នកឃើញហេតុការណ៍ដោយផ្ទាល់
- ចំនួនជំនួយមានសម្រាប់អ្នក ក្រោយព្រឹត្តិការណ៍
- រឿងដ៏តានតឹងផ្សេងទៀតដែលកំពុង កើតមាននៅក្នុងជីវិតរបស់អ្នក
- របៀបដែលជាទូទៅអ្នកទាំ្រទ្រជាមួយនឹងព្រឹត្តិការណ៍ដ៏តានតឹង
- បទពិសោធន៍ភាពតក់ស្លុតពីមុន ណាមួយ។
នៅពេលព្រឹត្តិការណ៍ដ៏ទុក្ខព្រួយកន្លងផុតទៅ អ្នកអាចរកឃើញខ្លួនឯងថាព្យាយាមធ្វើឱ្យមានន័យពីព្រឹត្តិការណ៍នោះ។ នេះអាចរួមមានការគិតអំពី៖
- របៀប និងហេតុផលដែលវាបាន កើតឡើង
- របៀប និងហេតុផលដែលអ្នកបាន ជាប់ពាក់ព័ន្ធ
- មូលហេតុដែលមានអារម្មណ៍ពីរបៀប ដែលអ្នកធ្វើ
- ថាតើអារម្មណ៍ដែលអ្នកកំពុងមាន បង្ហាញថាអ្នកជាមនុស្សប្រភេទណា
- ថាតើបទពិសោធន៍បានផ្លាស់ប្ដូរទស្សនៈ របស់អ្នកលើជីវិតឬអត់ ហើយយ៉ាងដូចម្ដេចដែរ។
អ្នកក៏អាចជួបប្រទះផងដែរនូវប្រតិកម្មខាងផ្លូវអារម្មណ៍ ផ្លវូចិត្ត រាងកាយ និងអាកប្បកិរិយា។
ប្រតិកម្មខាងផ្លូវអារម្មណ៍ចំពោះភាពតក់ស្លុត
អ្នកអាចមានអារម្មណ៍៖
- តានតឹង ថប់អារម្មណ៍ ភ័យខ្លាចខ្លាំង
- ស្លាន់ស្លោ ដូចជាមានអ្វីមួយផ្សេងទៀត បម្រុងនឹងកើតឡើង
- ដូចជាអ្នកកំពុងស្ថិតនៅក្នុងស្ថានភាពគ្រោះថ្នាក់
- ស្ពឹកស្រពន់ ឬស្លុត
- ភាន់ច្រឡំ
- មានផ្លូវអារម្មណ៍ជាញឹកញាប់ និងក្រៀមក្រំ
- អស់កម្លាំង និងនឿយហត់ខ្លាំង
- ធ្លាក់ទឹកចិត្ត
- ការពារអ្នកដទៃ រួមមានគ្រួសារ និងមិត្តភ័ក្តិ
- ដូចជាអ្នកមិនចង់ចាកចេញពីផ្ទះរបស់អ្នក
- ដូចជាអ្នកចង់ដកខ្លួនចេញពី ឬជៀសវាងមនុស្ស និងកន្លែងនានា.
ប្រតិកម្មទាំងនេះគឺធម្មតាទេ ហើយអ្នកអាច មានអារម្មណ៍ប្រតិកម្មជាច្រើនទាំងនេះនៅពេលតែមួយ។
វាជាផ្នែកនៃដំណើរការជាផ្សះតាមធម្មជាតិរបស់រាងកាយ និងការជាសះស្បើយឡើងវិញរបស់អ្នក ហើយក្នុងករណីភាគច្រើនអ្នកនឹងមានអារម្មណ៍កាន់តែប្រសើរឡើង។
ប្រតិកម្មផ្លូវចិត្ចំពោះភាពតក់ស្លុត
អ្នកអាច៖
- មានបញ្ហាក្នុងការផ្ដោតអារម្មណ៍ ឬការចងចាំរៀងរ៉ាវនានា
- គីតអំពីព្រឹត្តិការណ៍នោះនៅពេលអ្នកមិនចង់គិតវា
- បន្តនឹកឡើងវិញម្តងហើយម្តងទៀតអំពីព្រឹត្តិការណ៍នោះនៅក្នុងចិត្តរបស់អ្នក
- មានភាពភាន់ច្រឡំ ឬវង្វេងស្មារតី។
ប្រតិកម្មរាងកាយចំពោះភាពតក់ស្លុត
រាងកាយរបស់អ្នកអាច៖
- អស់កម្លាំង ឬខ្សោះល្វើយ
- ពិបាកដេក
- ជួបប្រទះការចង្អោរ ក្អួត ការវិលមុខ និង ការឈឺក្បាល
- ជួបប្រទះ ការបែកញើសច្រើនលើសលប់
- មានអត្រាបេះដូងខ្ពស់។
ប្រតិកម្មផ្នែកអាកប្បកិរិយាចំពោះភាព
តក់ស្លុត
អ្នកអាចចង់៖
- ជៀសវាងការរម្លឹកនៃព្រឹត្តិការណ៍នោះ
- បន្តគិត និងនិយាយអំពីអ្វីដែលបានកើតឡើង
- ផ្លាស់ប្ដូរ ឬដកខ្លួនចេញពីកិច្ចការនានា ដែលធម្មតាអ្នកធ្វើជារៀងរាល់ថ្ងៃ
- បរិភោគកាន់តែច្រើន ឬកាន់តែតិច
- ផឹក គ្រឿងស្រវឹង និង/ឬកាហ្វេកាន់តែច្រើន
- ជក់ បារី
- ជៀសវាងការដេក។
របៀបជាផ្សះ និងជាសះស្បើយ ឡើងវិញក្រោយភាពតក់ស្លុត
អ្វីមួយដែលអាចធ្វើឱ្យសុវត្ថិភាព ឬជីវិត របស់អ្នក ឬរបស់អ្នកដទៃប្រឈមនឹងហានិភ័យ ដែលនឹងធ្វើឱ្យអ្នកមានអារម្មណ៍តានតឹង។ នេះហៅថា ‘បែបផែនគ្រាអាសន្ន’ និងជា ពេលដែលរាងកាយរបស់អ្នកព្យាយាមឆ្លើយតបទៅនឹងការគំរាមកំហែងមួយ។ រាងកាយរបស់ យើងកំពុងព្យាយាមផ្ដល់ឱ្យយើង
នូវថាមពលជាច្រើននៅក្នុងរយៈពេលខ្លី ដើម្បីជួយដល់ការរស់រានមានជីវិតរបស់យើង។
មនុស្សភាគច្រើននឹងបន្តនៅក្នុង ‘បែបផែនគ្រាអាសន្ន’ សម្រាប់រយៈពេលខ្លី។ ប៉ុន្តែអ្នកអាចត្រឡប់ទៅ ‘បែបផែនគ្រាអាសន្ន’ វិញនៅពេលរឿងរ៉ាវមិនរំពឹងទុកមួយចំនួនកើតឡើង ឬអ្នកស្ថិតនៅក្រោមភាពតានតឹង ផ្លូវចិត្តម្ដងទៀត។ នេះគឺជាមូលហេតុដែល អ្នកអាចមានអារម្មណ៍អស់កម្លាំង ក្រោយព្រឹត្តិការណ៍ដ៏តក់ស្លុតមួយ។
ដើម្បីជួយរាងកាយរបស់អ្នកជាផ្សះ និងជា សះស្បើយឡើងវិញ អ្នកត្រូវការជួយខ្លួនអ្នក ផ្ទាល់ឱ្យចាកចេញពី ‘បែបផែនគ្រាអាសន្ន’។ វាជួយរាងកាយរបស់អ្នកដើម្បីកំណត់ឡើងវិញ និងត្រឡប់ទៅកម្រិតថាមពលធម្មតាឡើងវិញ។ ជាធម្មតា រឿងនេះកើតឡើងនៅក្នុងរយៈពេល ប្រហែលជាមួយខែ ឬច្រើនជាងនេះនៃ ព្រឹត្តិការណ៍នោះ។
មានយុទ្ធសាស្ត្រជាច្រើនដែលអាចជួយអ្នកដើម្បីជាផ្សះ និងជាសះស្បើយឡើងវិញ។ អ្នកអាច៖
- ទទួលស្គាល់ថាអ្នកបានឆ្លងកាត់បទ ពិសោធន៍ទុក្ខព្រួយ ឬភ័យខ្លាច។ ប្រតិកម្មរបស់អ្នកគឺធម្មតា
- ទទួលយកថាអ្នកនឹងមិនមានអារម្មណ៍ ដូចខ្លួនអ្នកទេ ក៏ប៉ុន្តែការនេះនឹងកន្លងផុតទៅ
- ព្យាយាមកុំខឹង ឬអន្ទះអន្ទែងជាមួយ នឹងខ្លួនអ្នកផ្ទាល់ ប្រសិនបើអ្នកមិន អាចធ្វើកិច្ចការនានាបានជាធម្មតាទេ
- ជៀសវាងការប្រើប្រាស់គ្រឿងស្រវឹង ឬ គ្រឿងញៀន ដើម្បីជួយអ្នកទប់ទល់
- ជៀសវាងការធ្វើសេចក្ដីសម្រេចធំៗ ឬការផ្លាស់ប្ដូជីវិតធំៗ រហូតដល់អ្នក មានអារម្មណ៍ប្រសើរឡើង
- ចំណាយពេលវេលារបស់អ្នកត្រឡប់ទៅ ជីវិតធម្មតារបស់អ្នកវិញ
- និយាយជាមួយនរណាម្នាក់ដែលអាច គាំទ្រ និងយល់ពីអ្នក
- ព្យាយាមរក្សាទម្លាប់ធម្មតារបស់អ្នក និងរក្សាឱ្យមានភាពរវល់
- ព្យាយាមកុំចេញឆ្ងាយពីរបៀបធ្វើរបស់ អ្នក ដើម្បីជៀសវាងកន្លែង ឬសកម្មភាពជាក់លាក់មួយចំនួន
- ឱ្យមានពេលដើម្បីសម្រាក
- ឱ្យមានសម្រាប់ការហាត់ប្រាណជាប្រចាំ
- ប្រាប់គ្រួសារ និងមិត្តភ័ក្តិរបស់អ្នកអំពី ជំនួយអ្វីខ្លះដែលអ្នកត្រូវការ ដូចជាការដើរចេញពីបរិដ្ឋានជុំវិញ ឬនរណាម្នាក់ដើម្បីនិយាយជាមួយ
- ប្រើប្រាស់បច្ចេកទេសបន្ធូរអារម្មណ៍ដូចជាយ៉ូហ្គា ការដកដង្ហើម និងការធ្វើ សម្មាធិ។ អ្នកក៏អាចធ្វើកិច្ចការមួយ ចំនួនដែលអ្នករីករាយផងដែរ ដូចជា ការស្ដាប់តន្រី្ត ឬកិច្ចការនៅសួនច្បារ
- បញ្ចេញអារម្មណ៍របស់អ្នកពេលណាអ្នក មានអារម្មណ៍ដូចនោះ។ អ្នកអាចនិយាយ ជាមួយនរណាម្នាក់អំពីអារម្មណ៍របស់អ្នក ឬសរសេរទុកអំពីអារម្មណ៍ទាំងនោះ
- ប្រឈមនឹងការចងចាំ និងបទ ពិសោធន៍នានាដែលអ្នកមានអារម្មណ៍ ទាំងនោះ។ គិតអំពីអារម្មណ៍ទាំងនោះ បន្ទាប់មកទុកអារម្មណ៍ទាំងនោះដោយឡែក។ ប្រសិនបើវានំាមកនូវការចងចាំ ផ្សេងទៀត សូមព្យាយាមទុកវាដោយ ឡែកពីបញ្ហាបច្ចុប្បន្ន។
ប្រសិនបើអ្នកនៅតែពុះពារលំបាក អ្នកអាចទទួលបានជំនួយពីអ្នក
វិជ្ជាជីវៈ
ភាពតានតឹងផ្លូវចិត្តបណ្ដាលមកពីព្រឹត្តិការណ៍ដ៏តក់ស្លុតមួយអាចនឹងកើតមានជាបន្តបន្ទាប់។ អ្នកគួរតែស្វែងរកជំនួយពីអ្នកវិជ្ជាជីវៈ ប្រសិនបើអ្នក៖
- កំពុងមានអារម្មណ៍ទុក្ខព្រួយខ្លាំងអស់ រយៈពេលជាងមួយខែ ឬច្រើនជាងនេះ ក្រោយព្រឹត្តិការណ៍នោះ
- បន្តមានអារម្មណ៍ស្ពឹកស្រពន់ និងទទេអស់ពីខ្លួន
- បន្តបង្ហាញសញ្ញាភាពតានតឹងផ្នែករាងកាយ
- បន្តមានការរំខានក្នុងដំណេក ឬសុបិនអាក្រក់
- ព្យាយាមជៀសវាងអ្វីមួយដែលរម្លឹកអ្នក អំពីបទពិសោធន៍របស់អ្នក
- គ្មាននរណាម្នាក់ដែលអ្នកអាចចែក រំលែកអារម្មណ៍របស់អ្នកជាមួយពួកគេ
- រកឃើញថាទំនាក់ទំនងជាមួយគ្រួសារ និងមិត្តភ័ក្តិកំពុងឈឺចាប់
- ត្រូវបានរំខាន
- ប្រើប្រាស់គ្រឿងស្រវឹង ឬគ្រឿងញៀនកាន់តែច្រើន
- មិនអាចត្រឡប់ទៅការងារវិញ ឬគ្រប់គ្រងលើការទទួលខុសត្រូវប្រចាំថ្ងៃ
- បន្តរម្លឹកឡើងវិញនូវបទពិសោធន៍ដែលមានភាពតក់ស្លុត
- មានអារម្មណ៍ស្លន់ស្លោគ្រប់ពេល ហើយអាចងាយទៅជាតក់ស្លុត។
អំពីស្ថានភាពតានតឹងផ្លូវចិត្ត
ក្រោយភាពតក់ស្លុត (PTSD)
ក្រោយព្រឹត្តិការណ៍ដ៏ទុក្ខព្រួយ មនុស្សខ្លះអាច រកឃើញថាពួកគេមិនប្រសើរឡើងទេ បន្ទាប់ពីប្រហែលមួយខែក្រោយមក។
ប្រភេទនៃប្រតិកម្មនេះអាចបះពាល់ដល់ជីវិត របស់អ្នកតាមរបៀបជាច្រើន។ វាអាចផ្លាស់ប្ដូរ ទំនាក់ទំនងរបស់អ្នកជាមួយគ្រួសា និងមិត្តភ័ក្តិ ឬធ្វើឱ្យវាកាន់តែពិបាកសម្រាប់អ្នកដើម្បីធ្វើការ។
នេះអាចជាស្ថានភាពតានតឹងផ្លូវចិត្តក្រោយ ភាពតក់ស្លុត ឬ PTSD។
ប្រសិនបើអ្នកគិតថាអ្នកកំពុងជួបប្រទះ PTSD នោះអ្នកគួរតែស្វែងរកជំនួយពីអ្នកជំនាញផ្នែកសុខភាព។
ប្រសិនបើពេលណាមួយអ្នកព្រួយបារម្ភអំពី សុខភាពផ្លូវចិត្តរបស់អ្នក ឬសុខភាព ផ្លូវចិត្តរបស់មនុស្សជាទីស្រឡាញ់របស់អ្នក សូមហៅទូរសព្ទទៅ បណ្តាញទូរសព្ទសង្រ្គោះជីវិត (Lifeline) តាមលេខ 13 11 14។
This page has been produced in consultation with and approved by:
