Travma ve Çocuklar: Ebeveynler için İpuçları (Trauma and children – tips for parents - Turkish)

Çocuklar travmaya nasıl tepki gösterir

Çocukların, sarsıcı veya korkutucu deneyimlere verdiği tepki:

• Yaşlarına
• Kişiliklerine
• Sizin ya da ailenizin nasıl tepki verdiğine bağlı olarak değişebilir.

Çocuğunuz beklediğiniz şekilde tepki vermeyebilir. Çocuğunuz:

• İçine kapanabilir. Normalde yaptığı faaliyetlerle artık ilgilenmeyebilir. Ayrıca kendine olan güveni azalabilir, sessizleşebilir veya bebekken davrandığı gibi davranmaya başlayabilir.
• Dalgın görünebilir. Deneyimlerini tekrar tekrar yaşama ihtiyacı duyabilir. Bunu, tekrarlayan oyunlar yoluyla veya resim çizerek yapabilir. Çocuğunuz gelecekteki olaylarla ilgili korku duyabilir veya kâbus görebilir.
• Kaygılı olabilir. Konsantre olmada veya dikkatini vermede sorun yaşayabilir. Her zaman size yakın durmak isteyebilir, uyku sorunları yaşayabilir veya çabuk sinirlenebilir.
• Kendini hasta hissedebilir. Başı veya karnı ağrıyabilir.

Çocuğunuz, tepkisini geç gösterebilir. Bazı çocuklar iyi görünebilir ancak günler, haftalar, hatta aylar sonra tepki verebilir.

Travmatik bir olay hakkında nasıl konuşulmalı

Çocuğunuza dürüst davranmanız ona yardımcı olur. Yapabilecekleriniz:

• Çocuğunuza güvende olduğunu ve olayın artık sona erdiğini temin edebilirsiniz. Çocuğunuzu birden fazla kez temin etmeniz gerekebilir.
• Çocuğunuzu dinleyebilirsiniz. Çocuğunuzun endişelerini ve duygularını ciddiye alın.
• Çocuğunuza, nasıl hissettiğini öğrenmek istediğinizi söyleyin.
• Neler olduğunu, yaşına uygun bir şekilde anlatabilirsiniz. Çocuğunuzun anlayacağı dille konuşun. Çocuğunuz olayları bilmezse, ne olduğunu kendi başına anlamaya çalışabilir. Olay örgüsünü tamamlamak için hayal gücünü veya sınırlı bilgilerini kullanabilir. Bu da çocuğunuzda daha fazla kaygıya ve kafa karışıklığına yol açabilir.
• Çocuğunuzun, bu olayla ilgili hiçbir suçu olmadığını bilmesini sağlayın. Çocuklar yaramazlık yaptıklarında veya biriyle ilgili kötü şeyler düşündüğünde suçun kendilerinde olduğuna inanabilir.
• Olay hakkında ailecek konuşabilirsiniz. Çocukları da dâhil ederek herkesin söz sahibi olmasına izin verin. Böylece herkes desteklendiğini, dinlendiğini ve anlaşıldığını hissedebilir.
• Çocuğunuzla, insanların sarsıcı olaylara nasıl tepki verebileceğini konuşun. Bu koşullar altında hislerinin normal olduğunu çocuğunuza söyleyin. Zaman içinde daha iyi hissedeceğini temin edebilirsiniz.

Travmatik bir olaya nasıl tepki verebilirsiniz

Çocuğunuzun hislerine ve davranışlarına verdiğiniz tepkiler, çocuğunuzun iyileşme sürecini etkiler. Bu süreçte:

• Davranışlarındaki değişiklikleri anlayışla karşılamanız önemlidir. Çocuklar sarsıcı veya korkutucu olaylara farklı şekillerde tepki verir. Davranışlarındaki yatak ıslatma veya öfke nöbetleri gibi değişiklikler normaldir.
• Çocuğunuza normalden fazla ilgi gösterin. Özellikle uyku vaktinde veya diğer ayrılık anlarında buna dikkat etmeniz önemli olabilir.
• Kendiniz için yardım alın. Çocuklar, kriz ve tepkileri anlamak için ebeveynlerine ve bakıcılarına bakarlar. Çevrelerindeki yetişkinlerin korkularını anlamalarına ve onları yatıştırmalarına ihtiyaç duyarlar. Sıkıntı yaşıyorsanız siz de destek alabilirsiniz. Destek almamanız çocuğunuzun hissettiği korku ve stresi artırabilir.
• Çocuğunuzla hisleriniz hakkında uygun bir şekilde konuşun. Hislerinizden bahsetmeniz, çocuğunuzun da hislerini paylaşmasına yardımcı olabilir.
• Herkesin farklı olduğunu ve farklı duygular yaşayabileceğini unutmayın. Çocuğunuzun sizinle aynı hisleri yaşamasını beklemeyin.
• Çocuğunuza hayatı üzerinde kontrole sahip olduğu hissini verin. Küçük kararlar vermesi bile kendini daha kontrollü hissetmesini sağlayabilir. Krizin yol açtığı karmaşadan sonra bunu yapmak özellikle önemlidir. Kendini çaresiz hisseden çocuklar daha fazla stres yaşayabilir.
• Çocuğunuzla ilgili aşırı korumacı olmamaya çalışın. Krizden sonra ailenizi yanınızda tutmak istemeniz normaldir. Ancak, dünyanın güvenli bir yer olduğunu hissetmesine yardımcı olmak da önemlidir.

Travmatik bir olaydan sonra aile düzeni

Bu süreçte:

• Her zamanki düzeninizi mümkün olduğu kadar korumanız önemlidir. Bunu yapmanız çocuğunuzu yatıştırır.
• Çocuğunuz her zamanki düzenini devam ettiremiyorsa onu rahatlatın. Okula gitmek veya ev işlerini yapmak bu düzenin parçası olabilir.
• Yeni alışkanlıklar, sorumluluklar ve davranışlarına dair beklentiler yaratmaktan kaçının.
• Evdeki yetişkin olarak rolünüzü koruyun. Zorlanıyorsanız, yardım almak için çocuğunuza bel bağlamamanız önemlidir.

Çocuğunuzun iyileşmesine nasıl yardımcı olabilirsiniz:

Bu süreçte:

• Çocuğunuza oyun oynaması için bol bol zaman tanıyın. Spor yapabilir, en sevdiği oyununu oynayabilir veya yakın arkadaşlarıyla faaliyetlere katılabilir.
• Eğlence için zaman ayırın. Gülmek, iyi vakit geçirmek ve hep birlikte keyif almak tüm aile üyelerinin daha iyi hissetmesine yardımcı olabilir.
• Çocuğunuzun iştahının değişebileceğini unutmayın. Çocuğunuz yemek saatlerinde yemek istemezse, gün içinde düzenli atıştırmalıklar önerin.
• Çocuğunuzun yeterince dinlendiğine ve uyuduğuna emin olun.
• Fiziksel egzersiz yapması için ona yardımcı olun. Böylece çocuğunuza stresini gidermesinde ve daha iyi uyumasında yardımcı olursunuz.
• Şeker, renk katkılı yiyecekler ve çikolata tüketimini sınırlandırın.
• Çocuğunuzun fiziksel olarak gevşemesine yardımcı olun. Ilık bir banyo hazırlayarak, masaj yaparak, hikâye anlatarak ve bol bol sarılarak bunu yapabilirsiniz.
• Çocuğunuzu sinirlendiriyorsa veya endişelendiriyorsa yaptığınız faaliyeti değiştirin. Örneğin, televizyonda çocuğunuzu endişelendiren veya korkutan programı değiştirin.

Akıl sağlığınız ya da bir yakınınızın akıl sağlığı konusunda herhangi bir endişeniz olursa, 13 11 14 numaralı telefondan Lifeline’ı arayın.

Nereden yardım alabilirsiniz

• GP'niz (doktorunuz)
• Anne ve çocuk sağlığı hemşiresi
• Bulunduğunuz bölgedeki toplum sağlık merkezi
• Çocuk doktoru veya Çocuk ve Ergen Psikiyatrı. Doktorunuz sizi yönlendirebilir.
• Phoenix Avustralya Travma Sonrası Akıl Sağlığı Merkezi Tel. (03) 9035 5599
• Kayıp ve Yas Merkezi Tel. 1800 642 066

Ayrıca aşağıdakilerden tavsiye alabilirsiniz:

• Lifeline Tel. 13 11 14 
• GriefLine Tel. 1300 845 745
• beyondblue Tel. 1300 22 4636
• Çocuklar için Yardım Hattı Tel. 1800 55 1800
• Nöbetçi Hemşire Tel. 1300 60 60 24: Uzman sağlık bilgilendirme ve tavsiyeleri sunar (7 gün, 24 saat)
• Avustralya Ebeveynlik Web Sitesi - raisingchildren.net.au